Słownik pojęć i terminów komputerowych

Popularne pojęcia stosowane w Informatyce

ADWARE – programy, których można używać za darmo. Musimy jednak oglądać reklamy wyświetlane w oknie aplikacji lub zadowolić się ograniczonymi funkcjami.

ALGORYTM – system ściśle określonych działań w ustalonej kolejności w celu znalezienia rozwiązania problemu.

APLIKACJA – program komputerowy wykonujący zadania. Przykładem aplikacji jest kalkulator.

ARCHIWUM – plik otrzymany w wyniku kompresji danych.

ARKUSZ KALKULACYJNY – program stosowany do obliczeń matematycznych, statystycznych, finansowych, dowolne sortowanie danych, oraz tworzenie wykresów.

BAJT – ciąg ośmiu bitów. Umożliwia zapisanie znaku.

BIOS – system – podstawowe procedury in/out. Program zapisany w pamięci ROM komputera. Testuje sprzęt po jego włączeniu, uruchamia system operacyjny itp.

BIT – najmniejsza jednostka informacji w komputerze przyjmująca wartość 0 lub 1.

CD-R – płyta kompaktowa, na której można jeden tylko raz zapisać dane za pomocą nagrywarki CD-R.

CD-RW –płyta kompaktowa, na której można wielokrotnie zapisywać dane przy użyciu nagrywarki CD-RW.

CTRL+ALT+DEL – kombinacja trzech klawiszy, która powoduje otwarcie programu „menadżer zadań”

CZAT – miejsce rozmów w Internecie.

CZCIONKA – zbór możliwych do uzyskania na ekranie lub w druku znaków o określonym kroju.

DEFRAGMENTACJA – proces w którym ponowie zapisywane pliki, które uległy fragmentacji – czyli podzieleniu na części. Po odwróceniu tego procesu czyli defragmentacji – czas dostępu do danych zmniejsza się i użytkownik dzięki temu użytkownik ma wrażenie że komputer szybciej pracuje. Najczęściej dokonuje się defragmentacji dysku twardego ponieważ często są zapisywane dane na dysku twardym.

DOKUMENT – utrwalony w pamięci zewnętrznej wynik  pracy dowolnego programu w środowisku Windows.

DRUKARKA – umożliwia przeniesienie wyników pracy w formie graficznej na papier. Wydruki mogą być czarno-białe lub kolorowe.

DRUKARKA IGŁOWA – coraz mniej popularny rodzaj drukarki, która drukuje przy użyciu głowicy z igłami, uderzającymi w taśmę nasączoną barwnikiem, znajduję się ona pomiędzy głowicą drukarki a papierem.

DRUKARKA ATRAMENTOWA – rodzaj drukarki, która drukuje przy użyciu kropel atramentu wstrzeliwanych na papier. Nowoczesne atramentówki posiadają jakość zbliżoną do drukarek laserowych, a kosztują. Ich wada to wolniejszy wydruk oraz wymiany kosztownych nabojów z tuszem.

DRUKARKA LASEROWA – drukarka, która przy tworzeniu wydruku używa ukierunkowanej wiązki światła. Zalety tych urządzeń to wysoka jakość wydruku oraz szybkość pracy.

DVD – cyfrowa płyta wideo. jest to popularny Nośnik który charakteryzuje się o wiele większą pojemnością od zwykłej płyty CD.

DYSK TWARDY – element komputera służący do przechowywania danych na stałe. Wszystkie dane pozostaną na nim zachowane również po wyłączeniu komputera.

DYSKIETKA – nośnik danych. Dyskietka ma najczęściej przekątną 3,5

EDYCJA – tryb pracy, w którym możliwe jest modyfikowanie danych. Edytować można wszystkie dane znajdujące się na dysku twardy.

EDYTOR TEKSTU – program do tworzenia i edycji tekstu. Wirtualna kartka papieru.

EKSPLORATOR WINDOWS – program w Windows, który przedstawia zasoby komputera w formie graficznej.

E-MAIL – sposób przekazania informacji w postaci listów elektronicznych wymienianych przez użytkowników  w sieci komputerowej.

FILTR –funkcja programu bądź taż oddzielne programy, które dokonują specjalnych działań przekształcających na obrazach graficznych np. efekt rozmycia.

FOLDER – jednostka dysku twardego, która organizuje znajdujące się na nim pliki. Folder (np. katalog plików) może zawierać inne foldery. W danym folderze nie mogą znajdować się pliki o takich samych nazwach bądź foldery.

FORMATOWANIE DOKUMENTU – przekształcanie wyglądu dokumentów w komputerze. Można zmienić słowo, czyli napisać je drukiem wytłuszczonym, podkreślonym lub kursywą.

FREEWARE – programy, które można używać za darmo. Nie wolno ich jednak sprzedawać.

MTODA WEKTOROWA –sposób tworzenia grafiki komputerowej polegająca na generowaniu obrazu na podstawie jego matematycznego opisu, który określa pozycję, prowadzonych linii. Grafikę wektorową można tworzyć przy użyciu programu komputerowego np. Photoshop.

IKONA – mały obrazek symbolizujący elementy systemu. Ikony pomagają oznaczać miejsce przechowywania informacji oraz ułatwiają pracę.

INFORMATYKA – nauka o przetwarzaniu informacji przy użyciu komputerów.

INSTALACJA – proces zapisywania na dysk twardy nowego programu.

INTERNET – jest to połączenie komputerów z całego świata, które tworzy olbrzymią sieć. Miliony komputerów podłączonych do sieci wymieniają najróżniejsze informacje przez światłowody, łącza satelitarne.

JEDNOSTKA CENTRALNA – główny element zestawu komputerowego. Jest to duża metalowa obudowa , w której umieszcza się zasilacz oraz układy elektroniczne.

KARTA DŹWIĘKOWA – karta pozwalająca na odtwarzanie i nagrywanie na komputerze plików muzycznych.

KLAWIATURA – jest to zestaw klawiszy, dzięki któremu wprowadzamy do komputera polecenia i teksty.

KLAWIATURA NUMERYCZNA – blok klawiszy znajdujący się w części prawej klawiatury, przypominający wyglądem kalkulator.

KOMPUTER – urządzenie elektroniczne stosowane do przetwarzania informacji oraz w celach rozrywkowych.

KOPIOWANIE – tworzenie duplikatu wybranych danych.

KOSZ – miejsce, w którym umieszczane są skasowane przez użytkownika pliki i foldery. Dzięki temu zobaczyć przed ostatecznym usunięciem.

KREATOR – program ułatwiający proces pomagający korzystać z głównego programu. Kreatory prezentują kolejne okna z pytaniami lub polami do wypełnienia.

KURSOR – ruchomy wskaźnik widoczny na ekranie komputera, pojawiający się  głównie przy pisaniu teksty w dokumentach tekstowych.

LICENCJA – dokument w którym są zawarte informacje które zezwalają na legalne używanie programu komputerowego.

MAKSYMALIZACJA – powiększenie aktywnego okna całą wielkość ekranu.

MEGABAJT – jednostka pojemności danych. Jeden megabajt to 1024 bajtów. Na przykład płyta CD mieści zazwyczaj 750 megabajtów.

MEGAHERC – szybkość procesora którą definiuje się jako liczbę operacji wykonywanych w ciągu jednej sekundy. Podaje się ją w jednostkach zwanych hercami, obecnie że używa się jednostki megaherc ze względu na bardzo duże możliwości obecnych komputerów.

MINIMALIZACJA – ukrycie okna w pasku zadań. Zminimalizowanie znika z ekranu, ale nie zamyka go.

MONITOR – urządzenie służące do wyświetlania danych z komputera dzięki któremu możliwa jest komunikacja między użytkownikiem a komputerem.

MODEM – urządzenie, które przesyła dane komputerowe po zwyczajnej linii telefonicznej. Za jego pomocą można podłączyć się do Internetu i pobranie znajdujących się w nim danych. Produkowane są dwa rodzie modemów, zewnętrzne oraz wewnętrzne.

NARZĘDZIE – tworząc rysunki w programie graficznym, używamy właśnie przyborów zawartych w  aplikacji. Wystarczy wybrać odpowiednią ikonę z paska menu.

DEINSTALACJA – operacja usuwania programu z dysku twardego komputera.

OKNO – element systemu operacyjnego w którym pokazywane są komunikaty lub uruchamiane programy.

OKNO DIALOGOWE – pozwala na swobodną komunikację między komputerem a użytkownikiem. Za jego pomocą komputer komunikuje się z nami pokazując nam określone informacje.

OPROGRAMOWANIE – rodzaj programów, które mogą być wykorzystywane przez komputer.

PALETA KOLORÓW – zbiór wszystkich możliwych rodzajów koloru do wyświetlenia.

PAMIĘĆ OPERACYJNA – pamięć w której przechowywane są dane podczas pracy komputera. Jej zawartość znika wraz z wyłączeniem komputera.

PANEL STEROWANIA – program pozwalający użytkownikowi na sprawowanie kontroli nad elementami i właściwościami systemu operacyjnego.

PARTYCJA – logicznie wydzielony fragment dysku, który widziany jest przez system jako osobny dysk opisywany literami np. C D

PASEK NARZĘDZI – pogrupowane w rzędach przyciski z obrazkami przedstawiającymi najbardziej typowe opcje aplikacji. Paski narzędzi to wygodna możliwość wywoływania funkcji programu.

PASEK ZADAŃ – umieszczony jest przy dolnej krawędzi ekranu. Pojawiają się na nim wszystkie uruchomione w danej chwili programy. Są one reprezentowane przez przyciski.

PIKSEL – fragment obrazu, czyli najmniejszy punkt, jaki może być wyświetlony. Piksele tworzą obraz widoczny na ekranie monitora.

PIRACTWO KOMPUTEROWE – Jest to łamania praw autorskich, nielegalne posługiwanie się programem komputerowym bez zgody autora.

PLIK – podstawowa jednostka do przechowywania informacji. Plikiem jest dowolny, dokument, baza danych, bądź program.

PLIK GRAFICZNY – plik, który zawiera obraz.

PŁYTA INSTALACYJNA – płyta która zawiera program.

POCZTA ELEKTRONICZNA – w skrócie e-mail. Forma przekazywania informacji w postaci listów elektronicznych, które wymieniają użytkownicy korzystający głównie z Internetu.

PORT – jest to złącze umieszczone z tyłu komputera. Dzięki niemu możemy podłączyć urządzenia, jak np. myszkę, klawiaturę, modem czy drukarkę.

PRAWO AUTORSKIE – prawo chroniące twórcę programów oraz gier komputerowych przed ich rozpowszechnianiem i używaniem bez jego zgody.

PREZENTACJA MULTIMEDIALNA – pokaz lub wykład (najczęściej publiczny), którego treść jest ilustrowana opracowanymi na komputerze elementami multimedialnymi, takimi jak: rysunki, zdjęcia, a także dźwięk i ruchome obrazy (animacje, filmy).

PROCESOR – kluczowy element każdego komputera. Ten podzespół określa szybkość, z jaką pracuje komputer. Obok nazwy producenta oraz modelu procesora podawana jest również informacja o prędkości w GHz. Im wyższa jest liczba, tym szybszy jest procesor.

PROGRAM – ciąg uporządkowanych instrukcji, które realizują określone zadanie.

PROGRAM GRAFICZNY – program, który umożliwia obróbkę rysunków lub fotografii, które znajdują się na dysku twardym komputera. Istnieje bardzo dużo różnych modyfikacji które możemy użyć przy obróbce rysunków i fotografii.

PRZEGLĄDARKA INTERNETOWA – program, który umożliwia wyświetlenie zawartości strony WWW.

PROGRAM ODINSTALOWUJĄCY – narzędzie, dołączane do aplikacji, znajdujące się w tym samym katalogu co aplikacja. Program służy do usuwania z dysku wszystkich plików wcześniej skiopiowanych związanej z nim aplikacji.

PRZYCISK – to element z umieszczonym na nim napisem lub symbolem. Klikając na przycisku, wydajemy określenie polecenie wykonania czynności.

PULPIT – pulpit przedstawia biurko na którym może gromadzić najróżniejsze dokumenty, pliki oraz foldery. Na nim również znajdują się ikony służące do pracy.

RAM – robocza pamięć, do której komputer ładuje dane które są aktualnie używane, żeby były szybko dostępne. Gdy tej pamięci jej mało, komputer zapisuje dane na dysku twardym, co spowalnia jego pracę. Przechowuje dane tylko podczas zasilania komputera. Po wyłączeniu zasilania informacja znika.

ROM – pamięć tylko do odczytu. Zostaje ona zapisana podczas procesu produkcji. Wyłączenie komputera nie wpływa na jej zawartość. Najczęściej przechowuje ona informacje o systemie operacyjnym, który umożliwia zainicjowanie pracy zaraz po włączeniu komputera.

REKORD – zbiór informacji w bazie danych dotyczących danego tematu.

RESET – przycisk, który umożliwia ponowne uruchomienie komputera. Jest przydatny w sytuacji, gdy nastąpi komputer się zawiesi.

ROZDZIELCZOŚĆ – liczba punktów, które rozpoznaje element światłoczuły zamontowany w skanerze i zapisuje je w pliku graficznym.

SCHOWEK – wydzielona wcześniej część pamięci komputera, w której użytkownik tymczasowo przechowuje dane. Ze Schowka korzysta się po to, aby dane wstawić za chwilę w inne miejsce. Kopiowanie danych następuje po wybraniu Kopiuj lub Wytnij.

SERWER POCZTOWY – serwer podłączony na stałe do Internetu. Jego zadaniem jest odbieranie, przesyłanie i różnych rodzajów danych

SHAREWARE – program, który można pobrać rozpowszechniać za darmo. Korzystanie z niego jest już jednak zgodne z pewnymi zasadami. Jeżeli po upływie okresu testowego użytkownik zdecyduje się zatrzymać program, powinien zapłacić za produktu jego autorowi.

SIEĆ KOMPUTEROWA – tworzona jest gdy najmniej dwa komputery połączone są kablami w taki sposób, że mogą wymieniać między sobą dane lub korzystać ze wspólnych urządzeń.

SIEĆ LOKALNA – sieć komputerowa działająca w obrębie małego terenu, np. tylko w budynku.

SKANER – umożliwia wczytywanie dokumentów skanowanie do komputera. Otrzymują one postać plików graficznych, później można je poddać obróbce.

 SKRÓT – ikona, najczęściej oznaczona małą strzałką w lewym dolnym rogu, która powoduje otwarcie dokumentu lub programu do którego prowadzi. Do dokumentów i programów można tworzyć wiele skrótów. Skróty najczęściej umieszczane są dla szybszego odnalezienia na pulpicie.

SKRÓT KLAWISZOWY –polecenia w systemach operacyjnych i programach które można wywołać za pomocą skrótu klawiszowego, czyli naciskając określony klawisz lub kombinację klawiszy.

 STACJA DYSKÓW – urządzenie komputerowe, które może odczytywać i zapisywać dane na dyskietkach.

STEROWNIK – mały program sterujący współpracą komputera i określonym urządzeniem. Do pracy każdego urządzenia potrzebny jest specjalny do niego sterownik.

STRONA GŁÓWNA – strona startowa witryny internetowej, na której znajdują się informacje oraz linki do kolejnych dokumentów. Gdy w przeglądarce wpiszemy jedynie adres WWW, ale bez podania konkretnej podstrony, wyświetlona zostanie właśnie strona, główna.

STRONA WWW, STRONA INTERNETOWA – zawartość widoczna w oknie przeglądarki internetowej – może to być tekst, grafika lub film. Strony WWW to podstawowy element Internetu oraz specyficzny dla niego nośnik informacji.

SYSTEM OPERACYJNY – nadrzędny program kontrolujący pracę komputera. Przyjmuje polecenia które daje mu użytkownik, możliwe jest uruchomienie innych programów i nadzór ich. Odpowiada za komunikację pomiędzy urządzeniami podłączonymi, zapis na dysku, oraz za wyświetlanie informacji na ekranie.

TABELA – w programie który odpowiedzialny jest za tworzenia baz danych jest to miejsce, w którym są zapisywane wszystkie wprowadzane przez nas dane/informacje.

TAPETA – element graficzny, który umieszczamy na pulpicie na drugim planie celem polepszenia wyglądu Windows’a. Tapeta znajduje się zawsze w tle – są na niej wszystkie inne elementy.

TRYB AWARYJNY – tryb pracy systemu Windows, w którym uruchamia się on z pominięciem niektórych programów. Dzięki temu możliwe jest usunięcie awarii bądź niektórych błędów które uniemożliwiających normalną pracę systemu.

TRYB OFFLINE – termin określający tryb pracy przeglądarki WWW lub innego programu korzystającego z internatu. W trybie offline jest symulowana praca online, wyświetlane są informacje wcześniej ściągnięte i zapisane.

TRYB ONLINE – W tym trybie wszystkie informacje ściągane są z internetu.

UAKTUALNIENIE / AKTUALIZACJA – nowsza wersja programu. Instaluje się ją w miejsce poprzedniej wersji. Uaktualnienia są sprzedawane po niższej cenie  bądź darmowe, dzięki temu są chętnie nabywane.

USB – standard połączenia między komputerem a urządzeniami zewnętrznymi

WARSTWA – warstwy to obrazy nałożone na inne obrazy. Można je zmieniać np. ich wielkość oraz  rozciągać. Najważniejsze jest to, że właściwe tło  jest zachowane w całości,

WIERSZ – to jedna linijka tekstu.

WIRUS – niechciany program, który bez wiedzy użytkownika dostaje się na dysk twardy komputera. Wirus na wyposażony w złośliwe funkcje kasujące pliki oraz kradzież informacji.

WKLEJANIE – umieszczanie w dowolnym miejscu wcześniej skopiowanych danych lub wyciętej informacj.

WWW – sieć Internetu o zasięgu światowym.

WYCINANIE – przenoszenie komputerowej informacji do pamięci komputera celem wklejenia jej w inne miejsce automatycznie kasuje wcześniej wyciętą rzecz.

WYGASZACZ EKRANU – program, który wyświetla na ekranie monitora zdjęcia bądź obrazy. włącza się automatycznie, gdy komputer przez jakiś czas nie jest używany

WYJUSTOWANIE – powoduje, że wyrazy w które zostaną zaznaczone zostają wyrównane do lewego i prawego marginesu.

WYSZUKIWARKA – program, który przeszukuje strony WWW lub folderu w celu odnalezienia danych żądanych przez użytkownika.